De Zaak Menten - Over de lijdensweg van Hans Knoop

Het afgefikte huis van Pieter Menten, dat stond in dezelfde straat als mijn kleuterschool, heeft lang gefunctioneerd als kinderspeeltuin en meetingpoint voor de enkele hanggroepjongeren uit het Blaricum van de jaren tachtig. Het was, denk ik, de enige plaats in het dorp waar graffiti te vinden was. Die ruïne was een spannende plek, ik kan me nog een wedstrijdje herinneren wie het verst de kelder in durfde en er gingen verhalen rond dat er dode nazi-geesten rondzwierven.

Aangezien ik dus zelf uit Blaricum kom, waar dat huis echt een ding was, maar vooral omdat mijn ouders tweeëneenhalf jaar geprocedeerd hebben tegen Menten, ofwel “De Klootzak” (zoals mijn vader hem noemt), moest ik natuurlijk naar deze serie kijken.*

De zaak Menten of Menten zelf staat niet centraal maar journalist Hans Knoop en de weerstand die hij heeft ondervonden tijdens en na zijn onderzoek naar Menten. Hij kwam erachter dat hij zich tijdens de tweede wereldoorlog schuldig heeft gemaakt aan massamoorden en krankzinnig had verdiend aan kunstroof.

Als journalist was het natuurlijk ook gewoon Knoop’s taak om de waarheid boven tafel te krijgen, maar daar hield zijn bijdrage niet bij op. Hij moest er persoonlijk achteraan om te zorgen dat De Klootzak nog enigszins tot gerechtigheid werd gebracht en werd daarbij nog gedwarsboomd ook. Dat vond ik een teleurstellende ontdekking.

Knoop zegt in AD: ,,Het is een voorwaarde van mij geweest dat het waarheidsgetrouw werd gemaakt. In deze zaak is de waarheid bovendien mooier dan fictie: je duim is nooit dik genoeg om er een beter verhaal uit te zuigen."

Maar dat ben ik dus niet met hem eens, als ik er een ander einde aan had mogen geven dan zou ik wel met het een of ander op de proppen kunnen komen. Dan zou Knoop als hoofdredacteur bij Accent opslag hebben gekregen in plaats van ontslag en de gewetenloze Klootzak gewoon levenslang. Maar ik ben blij dat deze serie uit geen duim is gezogen, maar is weergegeven vanuit het standpunt van held Knoop zelf.

Het is een meeslepend en schitterend gemaakt drieluik over een ontdekking, een aantal beschamende gebeurtenissen en een niet-echt bevredigend einde. Maar het gaat ook over dat je nek uitsteken voor iets dat belangrijk is niet altijd direct de credits oplevert die je wel zou verdienen. En dat sommigen daar maling aan hebben en het toch gewoon doen. Gewoon, omdat iemand het moet doen.

Als Knoop niet had volgehouden dan had De Klootzak rustig in zijn landhuis ondernemers zoals mijn vader kunnen blijven pesten en hadden de Poolse nabestaanden geen enkele gerechtigheid gekend. Maar deze zaak heeft hem wel z’n baan gekost en De Klootzak is maar veroordeeld voor een fractie van waar hij zich volgens Knoop schuldig aan heeft gemaakt.

Zo blijkt maar weer dat dit een waargebeurd verhaal betreft en geen fictief drama, want volgens mij was er dan wel een rooskleuriger einde uit de duim gezogen.

(Iets met dode nazi-geesten in de kelder of zo…)

*Mijn ouders hebben hun zaak om door Menten niet betaalde facturen wel gewonnen, maar vertelden dat er anderen waren die blut en wanhopig schikten voor de helft van het geld waar ze recht op hadden. Mijn ouders’ advocaat heeft overigens gezegd dat hij nooit eerder met zoveel genoegen een zaak had gewonnen als die van Visser vs ‘De Klootzak’ Menten.

Lees ook: Narcos seizoen 2, geen fictie, want dan had er wel een beter einde aan gezeten